Z okazji 35-lecia Muzeum Ziemi Koźmińskiej i związanego z nim kapitalnego remontu samorząd koźmiński wydał i sfinansował publikację ilustrującą historię muzealnictwa w naszym mieście. Wydawnictwo składa się z pięciu rozdziałów, które poprzedza słowo wstępne burmistrza Macieja Bratborskiego oraz autora dra Michała Pietrowskiego.
W rozdziale I przedstawiono początki muzealnictwa w Koźminie. Jako pierwszy, z inicjatywą zachowania pamięci i ratowania tego co stanowiło o naszej tożsamości narodowej wystąpił ks. Stanisław Łukomski, proboszcz koźmiński. To z jego inicjatywy w 1911 r. powstało zlokalizowane w Domu Katolickim pierwsze w Koźminie Muzeum Parafialne, w którym zgromadził wiele cennych dokumentów i świadectw przeszłości ilustrujących historię naszego miasta. Gdy odszedł z Koźmina, z biegiem czasu muzeum uległo likwidacji, zabrakło osoby, która by kontynuowała to dzieło, a zebrane eksponaty uległy rozproszeniu.
W rozdziale II obejmującym lata 1948-1987 przedstawiono starania koźmińskich historyków o utworzenie w Koźminie muzeum. Zaowocowało to zorganizowaniem wystawy z okazji 730-lecia pierwszej historycznej wzmianki o Koźminie, a następnie Izb Pamięci przy Technikum Rachunkowości Rolnej i Liceum Ogólnokształcącym. Lecz to nie zaspokajało ambicji koźmińskich regionalistów skupionych w Towarzystwie Kulturalnym, szczególnie prezesa Jana Wawrzyńczaka i Antoniego Suszki. Wychodzono z wieloma inicjatywami, by doprowadzić do powstania muzeum regionalnego, ale zawsze na przeszkodzie stał brak odpowiedniego pomieszczenia.
W rozdziale III obejmującym lata 1988-2021opisano powstanie Muzeum Ziemi Koźmińskiej. Dopiero w 1986 r. po wznowieniu działalności Towarzystwa Miłośników Koźmina, podjęto działania mające na celu zorganizowanie muzeum. To we współpracy zarządu TMK z władzami miejskimi, członkiem Towarzystwa Antonim Suszką, dyrektorem ZSR Rafałem Hoffmanem oraz wieloma koźmińskim zakładami pracy, 22 grudnia 1988 r. uroczyście otwarto Muzeum Ziemi Koźmińskiej z okazji wojewódzkich obchodów 70-lecia Powstania Wielkopolskiego.
W rozdziale IV przedstawiono ostatnie lata funkcjonowania Muzeum Ziemi Koźmińskiej, w strukturach Gminnego Zespołu Instytucji Kultury w Koźminie Wlkp. Opisano także kapitalny remont przeprowadzony w latach 2022 – 2023. Przełomowym rokiem był rok 2022, kiedy to prowadzenie muzeum przejął samorząd, pozyskując fundusze na kapitalny remont i włączenie całej wieży zamkowej do muzeum.
W ostatnim V rozdziale zaprezentowano kolejne izby muzealne.
Bogato ilustrowany album można kupić w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Koźmin Wielkopolski w cenie 70 zł.
Tekst AFUMiG