Co dziesięć lat
do drzwi użytkowników gospodarstw rolnych puka rachmistrz by
przeprowadzić w ich gospodarstwie wywiad bezpośredni do
powszechnego spisu rolnego. Zadaje pytania dotyczące gospodarstwa,
m.in. użytkowania gruntów, produkcji rolniczej, zarówno tej
roślinnej, jak i zwierzęcej, wyposażenia w maszyny rolnicze,
liczby pracujących i czasu poświęcanego na pracę w gospodarstwie
rolnym. Dawniej odpowiedzi zapisywał na papierowym, a podczas
ostatniego spisu – w roku 2010 – na elektronicznym formularzu.
W zmieniającym
się świecie zmieniają się także metody zbierania danych
statystycznych, coraz częściej powtarzalne i mozolne działania
człowieka (zapisywanie ręczne pozyskiwanych w spisie informacji na
formularzu papierowym) może zastąpić komputer i odpowiednie
oprogramowanie, które nie tylko zwiększają bezpieczeństwo
przekazywanych danych, pozwalają na ich zbieranie od wielkiej liczby
uczestników badań jednocześnie, obniżają koszty, skracają czas
od zebrania do udostępnienia informacji w formie baz danych i
opracowań statystycznych, ale także mają istotny pozytywny wpływ
na środowisko. Oczywiście zmienia się także polskie rolnictwo.
Tutaj też widać automatyzację – coraz częściej rolników
zastępują zaawansowane maszyny wyposażone w komputery do zbierania
i analizowania danych z gospodarstwa, wspierając rolników w
podejmowaniu decyzji. Coraz więcej czynności sterowanych jest przez
specjalistyczne oprogramowanie, a informacje o produkcji rolniczej
zapisywane są w bazach danych.
Użytkownicy
gospodarstw rolnych, którzy uczestniczyli w spisie 10 lat temu
pamiętają zapewne, że poza osobistym kontaktem z rachmistrzem
spisowym w gospodarstwie rolnym, badanie przeprowadzane było także
w formie wywiadu telefonicznego, gdy ankieter dzwonił do rolników i
zadawał pytania, a odpowiedzi zapisywał na komputerze. Już wtedy
dostępna była także forma samospisu przez internet, czyli taka
gdzie to użytkownik gospodarstwa rolnego, sam poprzez stronę
internetową, dokonywał zapisu danych na formularzu badania.
Minęło 10 lat,
podczas których udoskonalono metodę samospisu, większość badań
gospodarczych przedsiębiorstw realizowanych przez statystykę
publiczną wykorzystuje tzw. portal sprawozdawczy GUS. Zatem także
badania rolnicze mogą i powinny iść z duchem czasu. W tym roku
dodatkowo, pandemia koronawirusa COVID-19 może sprawić, że
bezpośredni kontakt z rachmistrzem spisowym podczas jego wizyty w
gospodarstwie rolnym nie będzie już możliwy. W tej sytuacji
podstawowymi formami udziału w spisie rolnym jest samospis przez
internet i wywiad telefoniczny.
Co zatem
zrobić, by zrealizować obowiązek nałożony na użytkowników
gospodarstw rolnych ustawą?
Rolnicy
posiadający dostęp do komputera (ale może być też smartfon lub
tablet) z dostępem do internetu powinni wybrać metodę samospisu
przez internet, która posiada szereg zalet: użytkownik gospodarstwa
rolnego może wziąć udział w badaniu w wygodnym dla siebie
momencie (wcześnie rano, w przerwie na kawę lub nawet w nocy),
można przerwać wypełnianie formularza i wrócić do niego w ciągu
14 dni, można cofnąć się do pytań, na które już
odpowiedzieliśmy i poprawić dane, jeśli mamy wątpliwości lub
pamięć nas zawodzi. Możemy dopytać domowników lub
współpracowników bez presji czasu (jeśli aplikacja wykryje brak
aktywności to po 30 minutach po prostu nas wyloguje zapisując
udzielone już odpowiedzi). Pytania opatrzone są wyjaśnieniami,
definicjami i dodatkowymi informacjami, np. stanu na jaki dzień lub
jakiego okresu dotyczą. Dane przesyłane są bezpośrednio na
serwer, a więc zupełnie bezpieczne. Samospisu przez internet można
dokonać do 30 listopada br.
Co zatem trzeba
zrobić? Przede wszystkim należy:
- wejść na stronę spisrolny.gov.pl. Aplikacja spisowa dostępna na wspomnianej stronie działa w przeglądarkach: Google Chrome, FireFox, Safari, Microsoft Edge17+, Opera,
- zaakceptować tzw. ciasteczka (cookies),
- włączyć obsługę JavaScript w przeglądarce internetowej (domyślnie przeglądarka ma już takie ustawienia),
- wskazać czy prowadzi się gospodarstwo jako osoba fizyczna czy jako firma lub organizacja – od tego zależy bowiem sposób logowania. Użytkownik gospodarstwa indywidualnego może się zalogować podając swój PESEL oraz jeden z numerów identyfikacyjnych wykorzystywanych w systemach administracji publicznej (numer gospodarstwa rolnego wydrukowany w liście informacyjnym Prezesa GUS lub numer identyfikacyjny w ewidencji producentów ARIMR), przy tym użytkownik sam decyduje, który z numerów identyfikacyjnych wykorzysta do logowania w aplikacji samospisu. Można też skorzystać z usługi krajowego węzła identyfikacji elektronicznej i zalogować się poprzez: Profil Zaufany, e-dowód lub konta niektórych banków. Ważne by wybrać najwygodniejszą dla nas formę logowania już za pierwszym razem, bowiem jeśli przerwiemy wypełnianie formularza, ponowne logowanie odbędzie się tą samą drogą. Firmy lub organizacje wykorzystują do logowania w aplikacji spisowej swój identyfikator i hasło z portalu sprawozdawczego GUS.
Interfejs
aplikacji jest przejrzysty, intuicyjny i jednolity dla całego
formularza. Znajdziemy w nim wszystkie niezbędne informacje oraz
wskaźnik postępu samospisywania się. Inteligentny formularz
elektroniczny zasygnalizuje błędy, które będzie należało
poprawić, aby przejść do kolejnych pytań i ostrzeżenia, gdy np.
pominiemy pytanie nieobowiązkowe. Wyświetlone ostrzeżenia
pozwalają nam na kontynuację pracy na formularzu spisowym, ale
zasygnalizują konieczność zwrócenia uwagi na pominięte części.
Jeśli formularz zostanie wypełniony poprawnie użytkownik na koniec
otrzyma potwierdzenie, że samospis został zakończony.
Co zrobić gdy
nie możemy wypełnić formularza przez internet, w całości lub
części?
Na tych spośród
użytkowników gospodarstw rolnych, którzy z różnych względów
nie mogą lub nie chcą samodzielnie wypełnić formularza spisowego
na stronie spisrolny.gov.pl oraz dla tych, którzy napotkają
trudności w odpowiedzi na pytania formularza już rozpoczętego,
czekają rachmistrze telefoniczni – dostępni pod numerem telefonu
infolinii 22 279 99 99 (od poniedziałku do niedzieli od 8:00 do
20:00). Nie tylko udzielą oni wszystkich informacji dotyczących
Powszechnego Spisu Rolnego 2020, ale – jeśli wybierzemy kanał
„spisz się przez telefon” – przeprowadzą wywiad telefoniczny, a
odpowiedzi na pytania spisowe zapiszą w formularzu elektronicznym. W
ten sposób także obowiązek spisowy zostanie zrealizowany.
Co się stanie
jeśli użytkownik gospodarstwa rolnego nie weźmie udziału w spisie
poprzez samospis przez internet lub telefon?
Od 16 września do 30 listopada br. Powszechny Spis Rolny 2020
prowadzić będą rachmistrze telefoniczni, którzy dzwonić będą
do użytkowników gospodarstw rolnych w celu przeprowadzenia wywiadu
telefonicznego. Sposób realizacji badania będzie podobny jak w
przypadku samospisu przez telefon, z wykorzystaniem infolinii,
jednak w tym przypadku kontakt z gospodarstwem rolnym inicjować
będzie rachmistrz. Jeśli rolnik nie zrealizował badania przez
internet do chwili telefonu od rachmistrza, nie rozpoczął
wypełniania formularza spisowego, lub jeśli od rozpoczęcia pracy z
formularzem upłynęło 14 dni – nie może odmówić rachmistrzowi
odpowiedzi na pytania spisowe. Udział w spisie jest obowiązkowy,
rolnik ma prawo wyboru formy swojego udziału w badaniu, ale jedynie
do czasu kontaktu z rachmistrzem telefonicznym lub terenowym. Ustawa
o powszechnym spisie rolnym 2020 przewiduje także udział w badaniu
rachmistrzów terenowych, zbierających dane poprzez wywiady
bezpośrednie z użytkownikami gospodarstw rolnych. Powinni oni
rozpocząć pracę 1 października br., jednak uruchomienie tego
kanału zbierania danych będzie zależało od sytuacji epidemicznej
kraju lub jego części. Rachmistrze terenowi podejmą swą pracę
tylko jeśli będzie to całkowicie bezpieczne. W przeciwnym razie
dołączą oni do grupy rachmistrzów telefonicznych i zrealizują
badanie przez telefon.